مؤسسه منابع انسانی مرسر هر سال بر مبنای مقایسه و امتیازبندی شهرهای جهان در زمینه شرایط اجتماعی و اقتصادی، بهداشت، آموزش، تأمین اجتماعی، حمل‌ونقل، مسکن، محیط زیست و چندین شاخص دیگر، کیفیت زندگی در ۲۳۰ شهر جهان را رده‌بندی می‌کند. امسال نیز مانند شش سال گذشته، این مؤسسه وین را به عنوان شهری ایمن و با بالاترین کیفیت زندگی، در صدر رده‌بندی خود نشاند.
اما رمز برتری وین در چیست؟ به اعتقاد مدیران و مشاوران سیاسی و اقتصادی، در وین شاهد ترکیب خوبی از برنامه‌ریزی بلندمدت، تأکید بر مشارکت شهروندان و تمرکز بی‌شائبه بر برابری اجتماعی هستیم. معروف است که «وین سنت‌های خود را حفظ کرده است اما همزمان آماده پذیرش پیشرفت و نوآوری است»، «وین هرگز به دنبال پیشرفت یک‌شبه و خلق‌الساعه نیست».
البته هر شهری مسائل و چالش‌های خود را دارد و وین هم در این مورد استثنا نیست. برای نمونه وین با ۱.۸ میلیون نفر جمعیت، سالانه ۳۰ هزار شهروند جدید می‌پذیرد که این میزان از رشد فشارهایی را به شهر تحمیل می‌کند. مانند بسیاری دیگر از شهرهای اروپایی، وین نیز در تلاش است هزاران مهاجر و پناهنده را که اخیراً به این شهر رسیده‌اند، با یکدیگر پیوند دهد و بین آن‌ها وحدت ایجاد کند. در وین نیز مانند بسیاری دیگر از کلانشهرهای جهان، افراد زیادی هستند که بیش از آنکه مقامات شهری بخواهند، با استفاده از اتومبیل شخصی‌شان، حمل‌ونقل آلوده‌تر را انتخاب می‌کنند. بااین حال وین همواره تلاش می‌کند تا این چالش‌ها را پشت سر بگذارد و به مقامِ برتری در مورد کیفیت زندگی برسد.
ساکنان وین در پاسخ به اینکه چرا کیفیت زندگی در این شهر را بسیار بالا می‌دانند، پاسخ‌های مشخصی دارند که می‌تواند برای دیگر شهرهای جهان آموزنده باشد.
مسکن و حمل‌ونقل ارزان
یکی از دلایل سقوط شهرهایی مانند لندن و نیویورک در رده‌بندی کیفیت زندگی شهرها این است که هزینه زندگی در این شهرها بسیار بالاست. برعکس ساختار سیاست‌گذاری مسکن در وین بر این باور استوار است که تأمین مسکن یکی از ابتدایی‌ترین حقوق بشر است و سیاست‌گذاری‌های محلی نیز باید انعکاس این باور باشد. شهرداریِ دولت سوسیال‌دموکرات وین بنا به یک سنت قدیمی سرمایه‌گذاری زیادی برای مسکن اجتماعی با کیفیت کرده است. شهرداری مالک بیش از یک‌چهارم کل خانه‌های شهر است و نیمی از جمعیت شهر در آپارتمان‌هایی زندگی می‌کنند که از کمک‌هزینه مسکن برخوردارند. بعلاوه برای مالکان خصوصی مسکن نیز قوانین سفت و سختی برای افزایش اجاره‌بها وضع شده است.
ساکنان وین معمولاً حدود یک‌چهارم درآمد خود را صرف مسکن می‌کنند، این در حالی‌ست که لندن‌نشین‌ها ۷۲ درصد از درآمدشان را به مسکن اختصاص می‌دهند. یکی از شهروندان وین می‌گوید «من در آپارتمانی ۱۰۰ متری و در منطقه‌ای خوب زندگی می‌کنم که تنها ۲۰ دقیقه با مرکز شهر فاصله دارد و در ماه تنها ۸۰۰ یورو (۶۲۵ پوند) اجاره پرداخت می‌کنم». هزینه اجاره چنین آپارتمانی در لندن ۲۰۰۰ پوند و در نیویورک حتی بیشتر است.
هر چقدر وین بزرگ‌تر و پرجمعیت‌تر می‌شود، مدیریت شهری هم خانه‌های بیشتری می‌سازد. آمارها تنها در سال ۲۰۱۵ حاکی از این است که ۷۲۰۰ واحد مسکونی جدید در اختیار شهروندان قرار گرفته و ۲۰ هزار خانه دیگرِ برخوردار از کمک‌هزینه مسکن ساخته شده است. هر سال وین ۴۵۰ میلیون یورو از بودجه ملی و حدود ۱۵۰ میلیون یورو از بودجه شهری را به ساخت خانه‌های جدید و مرمت خانه‌های قدیمی اختصاص می‌دهد.
در پایتخت اتریش سرمایه‌داران خصوصی بخش مسکن نیز در سیاست «مسکن ارزان» مشارکت دارند. به گفته یکی از کارشناسان حوزه مسکن در وین «آن دسته از سرمایه‌داران خصوصی که با مدیریت شهری برای ساخت مسکن همکاری می‌کنند، باید نیمی از خانه‌های ساخته شده را به ساکنان کم‌درآمد اختصاص دهند تا بتوانند جواز فروش و یا اجاره بقیه خانه‌هایشان به متقاضیان پردرآمدتر را پیدا کنند. این باعث می‌شود شهر ترکیب اجتماعی خوب و سالمی پیدا کند که برای هر شهر روبه‌رشدی لازم است».
در وین نه تنها سکونت بلکه همچنین رفت‌و‌آمد ارزان و برای تمام طبقات اجتماعی-اقتصادی قابل دسترس است. شهروندان می‌توانند بلیط سالانه‌ای برای سیستم حمل‌ونقل عمومی شهر خریداری کنند که ۳۶۵ یورو قیمت دارد و رفت‌و‌آمد آن‌ها را در طول یک سال، با روزی تنها ۱ یورو ممکن می‌کند. این سیستم حمل‌ونقل غیر از ارزان بودن، پاک و ایمن است و عملاً تمام شهر را دسترس‌پذیر می‌کند. مدیریت شهری سرمایه‌گذاری زیادی برای گسترش سیستم حمل و نقل ریلی انجام داده است و در نظر دارد تا سال ۲۰۲۵ شهر به جایی برسد که ۸۰ درصد از کل سفرهای درون‌شهری از طریق روش‌های حمل‌ونقل پاک و دوستدار محیط زیست انجام شود.
فضای سبز غنی و گسترده
در وین طبیعت و محیط مصنوع همزیستی خوب و متعادلی دارند. با ۹۰ بوستان و باغ، فضای سبز وین حدود نیمی از زمین‌های شهری را در بر می‌گیرد. هر یک از ساکنان وین در حدود ۱۲۰ متر مربع فضای سبز سرانه دارد که این نرخ در کل جهان یکی از بالاترین‌هاست.
یکی از مهم‌ترین و برجسته‌ترین فضاهای سبز این شهر، جنگل وین (Wienerwald ) است که بزرگ‌ترین جنگل برگریز پیوسته و یکپارچه در اروپای مرکزی است و هفت منطقه شهری و تقریباً ۱۰ هزار زمین را در بر می‌گیرد. این جنگل که به عنوان ریه سبز وین شناخته می‌شود، از سوی یونسکو به عنوان «ذخیره‌گاه زیست‌کره» برگزیده شده است. حتی دورترین نقاط این جنگل نیز از طریق سیستم حمل و نقل عمومی برای همه شهروندان قابل دسترس است.
به گفته یکی از مسئولان شهری وین، که مدیریت ۲۵ درصد از زمین‌های شهری را به عهده دارد، «شهروندان وین مشارکتی فعال در طراحی فضاهای سبز شهری دارند و در پروژه‌های سبز جدید نیز نیازها و مطالبات آن‌ها به طور کامل در نظر گرفته می‌شود».
نمونه‌ای از فرایند دو جانبه مدیریت شهری را می‌توان در پروژه «لوبا» (the Lobau) دید که بخشی از یک پارک ملی واقع در حاشیه شهر است. مرکز جنگل‌داری شهری در موعدهای مقرر و منظم شهروندان را دعوت می‌کند تا در فعالیت‌های معطوف به حفاظت از فضای سبز و نگهداری آن با مدیریت شهری همکاری کنند. همچنین این بخش به طور منظم کارگروه‌هایی را برگزار می‌کند که مورد گیاهان و جانوران منطقه آموزش‌های لازم را به شهروندان می‌دهد.
برنامه‌ریزی برای آینده‌ای برخوردار از توسعه پایدار و همه‌شمول
حتی به‌رغم گسترش روزافزون وین هم مدیریت شهری متعهد است تا سال ۲۰۵۰، به میزان ۸۰ درصد از نشر گازهای گلخانه‌ای سرانه بکاهد. برای اینکه ببینیم وین برای این هدف چطور برنامه‌ریزی کرده است، کافی‌ست به یک پروژه جدید شهری آن رجوع کنیم.
در شمال شرق شهر یک فرودگاه قدیمی به محله‌ای مدرن و چند منظوره تبدیل شده است. این پروژه یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های توسعه شهری در کل اروپا به شمار می‌رود. طبق برآوردها و برنامه‌ریزی‌ها، تا سال ۲۰۳۰ محله «سی‌اشتات آسپرن» (Seestadt Aspern) که در اطراف یک دریاچه مصنوعی ساخته شده است، ۲۰ هزار شهروند را در خود اسکان خواهد و به همین میزان اشتغال ایجاد خواهد کرد. فاصله این محله تا مرکز شهر وین، ۲۵ دقیقه با مترو و تا براتیسلاوا -پایتخت اسلواکی- ۲۸ دقیقه با قطار است.
این محله نقش یک جبعه شنی را برای تکنولوژی‌های نوآورانه بهره‌وری انرژی در شهر ایفا می‌کند. شرکای بزرگی چون شرکت زیمنس و شرکت انرژی وین، بزرگ‌ترین شرکت تأمین‌کننده انرژی در اتریش بر احداث ساختمان‌هایی تمرکز کرده‌اند که از امکاناتی برخوردار است که ضمن کنترل مصرف انرژی، مجدداً انرژی تولید می‌کند و آن را به شبکه اصلی بازمی‌گرداند. به زودی ساکنان ۲۱۳ آپارتمان در یکی از بلوک‌های این محل نخستین کسانی خواهند بود که از این امکانات استفاده می‌کنند و در این تجربه شریک می‌شوند. کنتورها و سیستم‌های تمام اتوماتیک و هوشمند این آپارتمان‌ها به این افراد تصویری بی‌سابقه از میزان مصرف انرژی‌شان ارائه می‌دهد و ابزاری در اختیار آن‌ها می‌گذارد که از طریق گوشی‌های هوشمندشان، مصرف انرژی خانه‌شان را کنترل کنند.
این استراتژی و دیگر استراتژی‌های مشابه به مبنای سندی طرح‌ریزی شده که به عنوان ساختار شهر هوشمند معروف است. این سند محصول مجموعه کارگروه‌ها، گفت‌وگوها و کنفرانس‌های یک ساله‌ای است که از طریق آن‌ها شهروندان ایده‌هایشان را مطرح کرده‌اند، به‌ویژه در مورد اینکه چطور می‌توان شهری هوشمند داشت و در عین حال وجوه مختلف زندگی خصوصی شهروندان را هم حفظ کرد. در نسخه نهایی سند مذکور بر این امر مهم تأکید شده است که کاهش مصرف انرژی باید همزمان با ارائه بالاترین کیفیت زندگی برای همه شهروندان همراه باشد. در اولین صفحه این سند آمده است: «شهر هوشمند شهری است که تمام ساکنان آن به یک میزان سهم و مشارکت در شهر داشته باشند».
به اعتقاد یکی از مسئولان این طرح، ساختار شهر هوشمند وین حقیقتاً آخرین نماد تعهد عمیق این شهر به همه‌شمولی اجتماعی است. «این طرح بر تعهد نسبت به کاهش فاصله تقسیمات و طبقه‌بندی‌های اجتماعی-اقتصادی شهر استوار است. سیسات‌گذاران و مدیران شهری اکثر شهرهای بزرگ جهان بر دو رکن تأکید دارند: منابع و نوآوری. اما اگر به قواعد و مقررات طرح ما رجوع کنید خواهید دید که سیاست‌گذاری برای وین شامل سه رکن است که غیر از آن دو، سومی عبارتست از همه‌شمولی اجتماعی و مشارکت عمومی».
قائم مقام شهردار و از مدیران شورای شهر در زمینه امور مالی، اقتصادی و بین‌الملل هم شمول اجتماعی را یکی از کلید‌های موفقیت وین می‌داند. «چندین دهه است که برابری اجتماعی یکی از اولویت‌های سیاست‌گذاری‌های شهر وین است. افراد در این شهر احساس امنیت و اطمینان می‌کنند، چرا که همه آن‌ها به فرصت‌هایی که حق‌شان است دسترسی دارند».
برگرفته از : وبگاه «معماری‌نیوز»
|
|
